- HAUSTRA
- HAUSTRAin versu Lucret. de Rer. Nat. l. 5. v. 517.Ut fluvios versare Rotas atque Haustra videmus:modioli sunt, rotis aquam haurientibus et in summum referentibus, affix. Nempe haustoriae machinae, apud Vett. vel rotis ac tympanis versabantur, hominibus calcantibus: atque hoc modo aqua e puteis extrahebatur, aut salinis affundenda, aut rigandis hortis aut ad alios quoscumque usus. Vel, citra hominum operam, ipsius fluminis impulsu, affixas circa earum frontes pinnas percutientis, citcumagebantur ad eosdem usus. Atque has intelligit Lucretius: de quibus latius Vitruv. Cirta earum frontes, inquit, affiguntur pinnae, quae cum percutiuntur ab impetu fluminis, cogunt progredientes versari rotas, et ita modiolis aquam haurientes, et in summum referentes, sine operarum calcatura, ipsius fluminis impetu versatae, praestant quod opus est ad usum. Ab his modiolis seu haustris distinguenda ἄντλια Graecorum, seu cadi, qui proprie situli sunt, tollenonibus suspendi, aut trochleis per funes e puteo tolli soliti: anclae Latinis, vide infra in voce Tolleno, item ubi de Trochleis. Alia machina fuit, quâ Aegyptii aquam e Nilo hauriebant, agris rigandis: Κοχλίαν Graeci, Cochleam Romani appellavêre, cuius descriptionem ex eodem Vitruv. pete. Iisdem usibus inserviit Ctesibiaca machina, eidem memorata, ad aquam altissime extollendam accommodata. Pneumatica organa vocat Plin. l. 19. c. 4. Hortos — riguos maxime habendos, si contingat profluo amne, si minus, e puteo pertica, orgaisque pneumaticis, vel tollenonum haustu. Ad exhauriendam in navibus sentinam Celones Adhibiti, vide supra etc. Cum vero sic irrigabantur horti, aqua e puteis hausta et manibus infusa, βροχὴ proprie Graecis dicebatur, sicut ἀρδεία, quae fiebat rivo inducto. Vide Salmas. ad Solin. p. 588. et 589. Ceterum machinas huiusmodi conficiendi rationem tradit Μηχανοπιητικὴ pars Mechanices, de qua vide suo loco.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.